In minder dan 100 jaar is het aantal in het wild levende olifanten schrikbarend afgenomen. Mensen annexeren hun leefgebied; hun voedsel, water en migratieroutes verdwijnen. Om te overleven begeven ze zich in de mensenwereld, wat ernstige conflicten veroorzaakt. Een krimpende habitat en de daarmee gepaard gaande conflicten zijn een hoofdoorzaak van het dreigende uitsterven van wilde olifanten, in Afrika zowel als Azië. Maar dat hoeft niet zo te zijn! Er zijn diervriendelijke manieren om olifanten te weren uit dorpen en boerenland, en die manieren zijn nog goed voor mensen ook. Win-win.
Conflicten tussen mensen en olifanten doen zich vaak voor in gebieden waar mensen lijden onder armoede, ongelijkheid en corruptie. Natuurlijk zijn ze vastbesloten hun levens en middelen van bestaan te verdedigen. De methoden die ze daarbij tegen binnendringende olifanten gebruiken zijn meestal duur, gewelddadig en vaak ineffectief. Veel boeren hebben gezien hoe hun dure elektrische omheiningen platgewalst werden door olifanten die een schok wisten te vermijden door een tak te gebruiken voor het sloopwerk.
Bees and elephants
In Kenia hebben wetenschappers ontdekt dat olifanten bang zijn voor bijen, en zich zelfs al bij het horen van bijengezoem uit de voeten maken. Dr. Lucy King ontwikkelde het concept van bijenkorfhekken, een duurzame manier om olifanten te verjagen die gewassen opeten. Het werkt eenvoudig: aan een omheining rond een veld worden op regelmatige afstand bijenkorven gehangen. Als een olifant de omheining aanraakt, bewegen de korven en worden de bijen onrustig. Ze gaan zoemen en uiteindelijk steken. Je zou het niet denken, maar een olifant heeft een paar kwetsbare plekken, zoals het uiteinde van de slurf en de oren; horen ze dat gevaar naderen, dan keren ze om.
Bijenkorfhekken werken met de natuur mee, in plaats van er tegen in. Lokale gemeenschappen profiteren er niet alleen van doordat hun gewassen gespaard blijven, maar ook door de verkoop van honing en soms bijenvolken. Bijen leveren bovendien een belangrijke ecosysteemdienst: ze bestuiven planten en dragen zo bij aan de groei van gewassen die voor allerlei menselijk gebruik nuttig zijn, en aan biodiversiteit. Daarin lijken bijen op olifanten: dat is ook een ‘sleutelsoort’, die het leven voor andere soorten mogelijk maakt door het ecosysteem te onderhouden waarvan ze deel uitmaken. Olifanten doen dat onder andere door zaden te eten en die elders weer neer te leggen, voorzien van een lekker vruchtbare hoop poep. Ze maken ook paden die andere dieren kunnen gebruiken, en in droge tijden graven ze gaten daar waar ze water weten te zitten.
Bijenkorfhekken zijn een relatief nieuw verschijnsel in Afrika, en heel nieuw in Azië. Er zijn pilot projecten in Sri Lanka (van Save the Elephants) en in Noord-Oost Thailand (van het Phu Luang Wildlife Research Station). Om de lokale belangstelling voor bijenkorfhekken te onderzoeken, organiseerde Bring The Elephant Home in 2015 een educatieve trip naar het Phu Luang Wildlife Research Station voor dorpelingen, parkwachten, NGO-medewerkers en wetenschappers van Salakpra Wildlife Sanctuary in Kanchanaburi. Veel mensen werden enthousiast. Daarop hielden we een survey onder 46 boeren met grond in een gebied met veel conflicten tussen mensen en olifanten. We leerden dat meer dan de helft van hen dagelijks veel last had van olifanten op hun velden en, begrijpelijk, niet bepaald warme gevoelens voor hen koesterden. Het goede nieuws was dat ze zeer geïnteresseerd waren in geweldloze manieren om olifanten af te schrikken, speciaal in bijenkorfhekken.*
In 2016 hebben we het Bee the Change project gelanceerd in Chanthaburi en in 2018 in Kanchanaburi. Om de effectiviteit te evalueren hebben we cameravallen langs het hek geplaatst. De video’s zijn door 44 citizen scientists geanalyseerd. Het onderzoek toont aan dat het bijenkorfhek meer dan 80% van de olifanten effectief verjaagt. Daarnaast belicht de studie ook andere voordelen, zoals extra inkomen, trots, het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden en welzijn. Het is zo succesvol dat we het uitbreiden naar andere gebieden waar we actief zijn.
Steun Bee the Change!
We verwelkomen donaties voor bijenkorfhekken in gebieden die het het meeste nodig hebben. Uw geld helpt mensen en olifanten direct, draagt bij aan een wereld waarin mensen en dieren vreedzaam kunnen samenleven.
* Het onderzoek “Human-elephant conflict in western Thailand: Socio-economic drivers and potential mitigation strategies” is juni 2018 gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift PlosOne.
Nieuws en updates
2024-04-06 Bee the Change in Ruam Thai